| On this page ... 
        
          | Op deze pagine een
              kleine introductie tot Wireless
                Lan ... Ik ben geen expert, dus dit alles is geschreven
                uit het perspectief van een (bijna) normaal iemand. Wireless LAN wordt steeds meer gemeen goed.
                De voordelen zijn duidelijk: we hebben steeds minder kabels nodig.
                Vooral laptop gebruikers genieten nu van maximale vrijheid. Zo
                gebruik ik zelf wireless LAN in combinatie met mijn laptop, die
                ik dan zonder moeite in de woonkamer kan gebruiken. Of bij lekker
                weer: lekker in de tuin Internetten. Naast een blik op de opbouw en componenten
                van wireless LAN, bespreken we ook beveiliging ervan. Ook het
                zogenaamde War-Driving en War-Chalking komt aan bod. Merk op: Lees de disclaimer. |  |  Overzicht Wat is Wireless LAN? In het kort:  Wireless LAN is een alternatieve manier om een netwerk
        op te bouwen waarbij geen netwerkkabels meer nodig zijn. Er zijn nogal wat varianten voor draadloos netwerken
        zoals  HomeRF,
        een aantal IEEE 802.11 (Institute of Electrical and Electronic
        Engineers)
        versie, LAN over DECT, Bluetooth, etc.Als je NU een wireless LAN zou moeten kopen, dan zou mijn
  advies zijn om een 802.11b variant (goedkoop, maar iets minder veilig) of de 802.11g (iets duurder, maar sneller en veiliger) te kopen.
 Wireless LAN wordt soms ook wel WiFi genoemd.
        Eigenlijk is dat niet helemaal correct. WiFi is een soort keurmerk van
        de firma WECA. Het geeft aan op de apparatuur voldoet aan de opgegeven
        standaard. Data overdrachtssnelheid varieren
        van de 1 Mbps (Bluetooth) tot 54 Mbps (802.11g en 802.11a).  Voor  normaal Internet gebruik zou 1 Mbps eigenlijk
        al moeten voldoen. Voor het kopieren van grote bestanden tussen 2 PC's, hangt het een beetje af
  van jouw geduld. Minimaal 10 Mbps is echter wel wenselijk.
 Voor multimedia toespassingen (zoals streaming video), is 11 Mbps eigenlijk
  al goed genoeg.
 Bedenk echter dit: de meeste WiFi oplossingen halen
        vaak maar de helft van de snelheid die ze claimen te halen! Dekkingsgebied is een ander verhaal.
        Het bereik varieert tussen de 10 meter en 100 meter,
        in huis worden deze afstanden echter maar zelden gehaald. Het bereik is bovendien afhnakelijk van de gebruikte
        radio frequentie (hoe hoger de frequentie, hoe kleiner het bereik) en
        het gebruikte uitzend vermogen (hoe hoger dit is, hoe verder je komt).
        Daarnaast speelt de kwaliteit van de gebruikte antennes een belangrijke
        rol. Zo zijn de antenne's in een PCMCIA kaart minder goed als de antenne's
        op een Access Point. Niet alleen de gebruikte apparatuur is bepalend. Ook
        wat er zich tussen de "zender" en "ontvanger" bevindt, is van belang. Vuistregel; hoe meer apparaten, muren en andere "metalen"
        delen zich tussen beide apparaten bevinden, hoe slechter de ontvangst.
        Aan vullende storing kun je zoeken bij GSM toestellen, DECT telefoons,
        Bluetooth apparatuur en ... de magnetron. Deze laatste gebruikt immers
        bijna dezelfde frequentie als jouw wireless lan.  Tip: het lijkt erop dat
        de meeste fabrikanten kanaal 1 de hoogste uitzend capaciteit geven ....  Tip: Een extra antenne geeft
        vaak een beter bereik. Bij normaal, in huis, gebruik mag je aannemen dat je
        maximaal maar een kwart van het opgegeven bereik haalt. Merk op: in termen van "electro-smog";
        een wireless LAN card stuurt maximaal een vermogen 0,1 Watt de lucht
        in. Als je dit vergelijkt met andere apparaten, b.v. een magnetron (die
        straalt tot 50 Watt uit!), valt het allemaal wel mee. Standarden
        voor wireless LAN Voor je begint met  wireless LAN, zul je moeten beslissen
        welke standaard je wenst te gaan gebruiken.Er is een ruime keus beschikbaar maar welke moet ik nu gebruiken,... het hangt
  allemaal af van de behoefte. Wil je hoge snelheid? compatibiliteit? een lage
  prijs?
 Op dit moment zijn er eigenlijk maar 4 noemens waardige
        WiFi varianten.  802.11b is de meest gangbare standaard. 802.11a is een stuk sneller, maar
        werkt op een andere frequentie als 802.11b. Daarnaast is het bereik beperkter
        en de prijs een stuk hoger. Ik vermoed dat deze standaard langzaam aan
        het uisterven is. Maar ja, als je er goedkoop aan kunt komen, kan het
        een leuk alternatief zijn. 802.11g is een nieuwe standaard. Een
        opvolger voor de 802.11b standaard,
        en dus compatible met de "oude" 802.11b apparatuur. Bluetooth is eigenlijk alleen maar
        bedoeld voor korte adhoc verbindingen zoals op scholen en vergaderruimtes
        etc. Andere producten, zoals HomeRF en LAN
          over DECT zijn echt niet aan te raden omdat ze vaak duurder,
          langzamer en vooral incompatible zijn. 
       
        
          |  |  
          
          | 
               
              Geodkoopste oplossingIn de meeste  PC's al aanwezig | 
              Kabels nodigGrote netwerken benodigen switches , hubs, e.d. | ±100
                meter | 100
                Mbps*10 Mbps*
 |  
          
          | 
               
              Relatief goedkoopVeel fabrikantenStandard in nieuwere laptops | 
               
              Beperkte snelheidNiet echt geschikt voor multimedia | ±30
                meter | 11
                Mbps |  
          
          | 
              Compatible met 802.11bRelatief goedkoopBeter geschikt voor multimedia |  | ±35
                meters | 54
                Mbps |  
          
          | 
               
              Beter geschikt voor multimedia | 
               
              DuurBeperkt aantal fabrikantenNiet standaard in laptops | ±20
                meter | 54
                Mbps |  
          
          | 
              Erg goedkoopVeel gebruiktZuinig met stroom | 
              Relatief langzaamBeperkt bereik | ±10
                meter | 1
                Mbps |   * afhankelijk of men een 10 of een 100 Mbps
          netwerk gebruikt
          ** volgens opgave frabikanten
          
       Je kunt er op dit moment van uit gaan dat 802.11b
          de winnaar is ... maar in de nabije toekomst zou dit weleens
          802.11g kunnen worden.Overstappen naar 802.11g, is geen probleem. 802.11b apparatuur
  werkt namelijk ook met 802.11g spullen (uiteraard wel op de oude snelheid).
 802.11a is eigenlijk aan het uitsterven.
        Dit kan dus voordelig zijn als dit soort apparatuur gedumpt gaat worden. Bluetooth is eigenlijk niet bedoelt
        voor WiFi toepassingen. Het is eigenlijk ebdoeld voor adhoc verbindingen,
        ter vervanging van kabels. Je kunt dit het beste gebruiken voor draadloos
        printen, headsets, etc. Eigenlijk een vervanging voor infrarood verbindingen.
         Merk op: Omdat Bluetooth
        en Wi-Fi (802.11b en 802.11g) dezelfde frequenties gebruikt, de 2.4GHz
        range, kunnen ze elkaar storen en daardoor bandbreedte (snelheid) beperken.
 Wireless LAN topologie Hoe gebruiken we WiFi? Wireless LAN kan in principe op twee manieren gebruikt
        worden: Peer-to-peer of met een centrale Access
        Point.
        Beiden worden hieronder geillustreerd. Peer-to-Peer
            (ook wel Ad-Hoc netwerk genoemd) Peer-to-Peer (ook wel eens Point-to-Point genoemd)
        de eenvoudigste variant om 2 of meer PC's aan elkaar te hangen. Dit is
        ook de goedkoopste oplossing, omdat men alleen maar een geschikte WiFi
        netwerkkaart hoeft te kopen voor iedere PC. Je kunt de aansluiting vergelijk met een kabeltje van
        PC A naar PC B. Je hebt dus geen extra apparatuur nodig.Voor de techneuten onder ons: je kunt het vergelijken met het gebruik van een
  UTP cross
  kabeltjes of een coax
  netwerkje tussen 2 PC's.
 Elke PC moet dus wel een  Wireless LAN kaart hebben
        ...  WiFi - Peer to Peer - De eenvoudige
          manier
 In het volgende voorbeeld, gebruiken we drie computers
        waarbij 1 van de PC's een verbinding heeft met het Internet.Deze Internet verbinding kan dan, mits de juiste software gebruikt wordt, de
  verbinding met de andere PC's delen, bijvoorbeeld Microsoft's
  Internet Connection Sharing.
  WiFi - Peer to Peer netwerk voorbeeld
          2
 Access
            Point Het gebruik maken van een AP (Access
        Point) lijkt wat ingewikkelder. Hier hebben we een centraal apparaatje
        staan (de
        AP) welke het verkeer afhandeld. Dit apparaatje fungeerd als een verbindingsdoss
        tussen de verschillende PC's (en eventueel andere apparaten). Je kunt
        dit vergelijk met het gebruik van een hub of switch in een normaal netwerk.
        Vaak hebben AP's nog wat extra functionaliteit aan boord zoals NAT
        (Internet delen), DHCP (IP-adressen beheer),
        Firewall, etc. Een vand e voordelen van een AP is dat deze een beter
        bereik heeft omdat het meerdere rechtingen op zend. Sommige AP's bieden
        zelfs de mogelijkheid extra antenna's aan te sluiten die helpen een beter
        bereik te krijgen. Merk op: De bandbreedte van
        een AP moet echter wel gedeeld worden door alle aangesloten PC's! In onderstaande voorbeeld zien we een moeglijke opstelling,
        waarbij Internet gedeeld wordt via de AP en de AP zelfs een vaste netwerkverbinding
        ondersteund (blauwe lijntje);  WiFi - Access Point voor het delen
          avan bestanden en Internet
 Verkrijgbare apparatuur
        voor WiFi Er zijn nogal wat apparaten voor WiFi te koop, laten
        we eerst kijken naar de netwerkkaarten. INGEBOUWDE WIFI KAARTEN Steeds meer moderne laptops hebben een ingebouwde WiFi
        oplossing. Dit kan een onderdeel zijn van de chipset of op basis van
        een zogenaamde miniPCI kaart die IN de laptop geplaatst wordt (dus niet
        te verwarren met een PCMCIA kaart!).Het voordeel is misschien meteen duidelijjk: geen uitstekende delen en vaak
  een beter antenne.
 PCMCIA KAARTEN  Deze worden vaak in Laptops en soms in PDA's gebruikt.
        Soms worden ze ook gebruikt in combinatie met een PCI adapter of als
        toevoeging voor bepaalde routers.PCMCIA kaarten worden vaak de de zijkant van een laptop in een daarvoor bestemde
  sleuf geschoven.
 Sommige PCMCIA kaarten hebben een kleine extra connecor, zodat je een externe
  antenne kunt aansluiten voor een beter ontvangst.
 
 COMPACT FLASH KAARTEN Deze worden vaak in  PDA's gebruikt. Meestal, als de
        PDA dit sort kaarten ondersteund, schuift men dit kleine kaartje aan
        de bovenkant van de PDA in het daarvoor bedoelde slot. 
 PCI KAARTEN  Deze worden alleen in desktop PC's gebruikt. Je hebt
        ze als geheel PCI kaart of als adapter waarin de je dan een PCMCIA kaart
        shuift. 
 USB APPARATEN Vaak zie je ze als dongle (het apparaat steek je in
        z'n geheel in de USB poort) of als los staand apparaat (welke dan met
        een kabel verbonden moet worden aan de USB-poort).USB apparaten worden vaak bij laptops, desktops en PDA's (zelden) gebruikt.
 Merk op: De meeste van dit
        soort USB apparaten, onttrekken stroom van de USB poort. Er kan zicht
        echter een probleem voordoen als de USB poort deze stroom niet kan leveren
        waardoor het USB apparaat slecht of helemaal niet werkt. Probeer in zo'n
        geval alle USB apparaten te verwijderen en probeer het nog eens. Mocht
        ook dit niet werken, dan zul je waarschijnlijk een extrene stroom adapter
        moeten gaan gebruiken. 
   ACCESS POINTS AP's zijn er in allerlei kleuren en maten. Vaak hebben
        ze wat leuke extra's aan boord zoals bijvoorbeeld bij de D-Link 714P
        welke een geintegreerde printerserver heeft. Hier door kun je een printer
        aansluiten op de AP en deze delen met alle aagesloten PC's, zonder dat
        er een PC aan hoeft te staan voor deze "deel" functionaliteit. Naats normale AP's heb je ook AP's die speciaal voor
        gebruik buit het huis bedoeld zijn. 
 Andere apparatuur voor WiFi; CAMERA'S Het klinkt misschien maf, maar waarom ook niet. Je
        plakt deze camera op een plaats weg en via de PC kun je de video beelden
        volgen. Hier een voorbeeld van D-Link: 
 Beveiliging van WiFi Omdat we het bereik van ons WiFi netwerk niet helemaal
        onder controle hebben, is veildigheid wel een ernstig probleem. Bij de oude kabel oplossingen moets een hacker namelijk
        fysiek contact maken met het netwerk - relatief eenvoudig waar te nemen
        dus.Bij wireless LAN is dit wat moelijker. Zo kan een hacker gewoon z'n auto bij
  jou voor de deur zetten en lekker gebruik maken van jouw wireless
  LAN. Dit kan dan gratis Internetten zijn of het kopieren van jouw bestanden.
 Zogenaamde sniffer-tools, zoals NetStumbler,
        helpen de hacker. Hiermee kan hij zien welke netwerken er beschikbaar
        zijn. Het laat zelfs zien welke netwerknamen (= SSID)
        en Mac-adressen gebruikt worden op jouw Wireless LANs. WAR
            CHALKING (WiFi locaties aantekenen op de muur of de grond) Zie ook de War-Chalking
          website. Merk op:  War-Chalking
        is niet illegaal. Het betreden van iemands netwerk - zonder toestemming
        - echter wel. In principe is dit hetzelfde als inbreken in een woning.
        Voordat je dus hieraan begint; bedenk eerst hoe "leuk" jij het zou vinden
        als iemand dat bij jou thuis komt doen... WAR-Chalking id eigenlijk de handeling waarbij de hacker,
        een symbool op de muur of op de grond tekent om aan te geven dat er hier
        een WiFi netwerk gevonden is. Het stamt eigenlijk af van een oude gewoonte
        van zwervers in de verenigde staten (Hobo's) die met tekens aangaven
         (naar het schijnt, nu nog) waar men gratis eten kon krijgen, overnachten
        of maar beter uit de buurt moest blijven. Voor meer info hierover, zie
        de Hobo
        tekens website (engelstalig). De naam "WAR" is afgeleid van de oude "hacking" bezigheid "War-Dialing".  WiFi - WarChalking
 Op de War-Chalking
        website, vind je aanvullende informatie, maar hieronder staan de 3 belangrijkste
        tekens (zie War-Chalking
        website voor meer details): 
        
          |  | OPEN WIRELESS LAN Hier is een WiFi netwerk te vinden dat wagenwijd openstaat.
                Als je wilt kun je hier zo gebruik van maken. Dit betekend echter niet dat
                de eigenaar het hier mee eens is. SSID en Bandwith (bandbreedte)
                staan vermeld zoals aangegeven. |  
          |  | GESLOTEN WIRELESS LAN Hier is een  wireless LAN te vinden welke gesloten is voor de
                buitenwereld. We kunnen het netwerk wel zien (SSID),
                maar betreden van het netwerk is niet eenvoudig. |  
          |  | WIRELESS LAN MET WEP BEVEILIGING Dit wireless LAN (SSID) gebruikt WEP encryptie
                als beveiliging. Jammer genoeg voor de eigenaar (access
                contact)
                is WEP encryptie relatief eenvoudig te kraken. |  WAR-Driving
            (het zoeken naar Wireless LAN's) Dit is in principe een hobby waarbij rond rijdt of
        loopt, op zoek naar een wireless
        LAN.
        Dit kan met een laptopje of PDA en een WiFi card. Sommige mensen maken
        er zelfs een sport van en gebruiken geavanceerde antenne's. WAR-Driving
        impliceerd overigens niet dat mensen misbruik willen gaan maken van jouw
        WiFi netwerk .... maar sluit het ook niet uit. De war-driver noteerd meestal waar hij of zij een netwerk
        gevonden heeft (het War-Chalking) om aan te geven dat hier een WiFi netwerk
        is. Sommige war-drivers loggen dit ook op het Internet. Er is veel informatie te vinden op het Internet over
        War-driving en de benodigde software. Kijk maar eens op de software
        pagina van Seatlle-wireless. De meeste programma's ondersteunen bovendien
        het gebruik van een GPS voor locatie bepaling.  WiFi - NetStumbler aan het werk
 NetStumbler (geschikt voor Windows en PocketPC PDA's),
        kan men gratis downloaden van de NetStumbler
          homepage. Op dit moment is het een van de meest geavanceerde applicaties
          voor War-Driving. Eigenlijk is het ook een erg handige tool om jouw
          eigen WiFi te analyseren. Helaas werkt NetStumbler niet met alle netwerkkaartjes
          even goed. In het bovenstaande voorbeeld scherm zie je dat er
        4 wireless LAN netwerken zijn gevonden. Hierbij kan NetStumbler zien
        wat daarbij het MAC-address is van de gebruikte apparaten, SSID, Kanaal, Merk  en signal
        sterkte  (meteen klik zie je een kaart die signaal sterkte in
        detail weer geeft).Je kunt in bovenstaande voorbeeld zien dat 1 van de
        WiFi netwerken een slotje heeft afgebeeld staan in het grijze rondje.
        Dit geeft aan dat dat netwerk beveiligd is met WEP encryptie.  NetStumbler: Signaal sterkte in
          kaart gebracht
 Encryptie Om jouw WiFi netwerk te beveiligen tegen ongewenste
        toegang, kunnen we encryptie activeren op de verbindingen.Vergeet echter niet dat ook encryptie te "openen" is zonder bijzonder
  veel moeite.
 De meeste AP's hebben WEP (Wired
        Equivalent Privacy) encryptie aan boord. Om toegang te krijgen tot het betreffende wireless
        LAN, moeten we weten welk kanaal gebruikt wordt, wat de SSID is, en bij
        WEP encryptie, ook nog eens de benodigde sleutel.  Netsumbler geeft je al SSID en kanaal nummer. Maar
        niet de sleutel voor WEP.
        Als WEP encryptie niet aanstaat, hebben we die ook niet nodig en hoeven
        we alleen maar onze netwerkkaart in te stellen op het juiste SSID en
        het juiste kanaal. Uiteraard heeft de netwerkkaart ook een IP-adres
        nodig. Maar ja, de meeste AP's staan geconfigureerd als DHCP server en
        geven jouw dus vanzelf een IP-adres. Zo kom je dus zonder veel moeite
        op het netwerk, en de kans dat de eigenaar het merkt is ook nog eens
        minimaal. Toegang tot een wireless LAN is dus best eenvoudig! De meest eenvoudige methode is het aanzetten van WEP
        encryptie. Hoewel dit niet 100% waterdicht is, maakt dit toegang voor
        derden al wel minder interessant. Bovendien hebben de meeste AP's dit
        standaard in hun firmware zitten. In principe zijn er 3 niveau's van versleuteling, afhankelijk
        van de lengte van de WEP sleutel. Zo heb je 40-, 64-, en 128-bit encryptie,
  en sommige fabrikanten hebben hierbij nog wat extra bits gezet tot wel 152-bit.
 Gebruik, indien al jouw WiFi apparatuur dit ondersteund,
        een zo hoog mogelijk waarde. In de meeste gevallen dus 128-bit encryptie! We kunnen de encryptie zelfs verdubbelen door op de
        PC's ook nog eens IPSec te activeren. Het verkeer wordt dan eerst door
        IpSec versleuteld en dan daarna nogeens door WEP. Het wordt dan wel een
        erg lastige klus om dat open te breken. Access
            Point beveiligen  Eenvoudige toegang tot
        het  wireless
        LAN is 1 probleem. Het andere probleem is dat men ook de toegang tot
        de Access Point dient te beveiligen. Doet men dit niet, dan maak je het
        de hacker wel erg gemakkelijk. Hij of zij kan dan eenvoudig de AP herconfigureren! De truuks zijn voor dit probleem eigenlijk best eenvoudig.
        De meeste gebruikers sluiten de AP aan en veranderen de fabrieksinstellingen
        niet. Zo heeft bijna iedere AP standaard ingesteld staan dat het in de
        IP-range  192.168.x.x werkt. Met IPCONFIG kun je dit verifieren ... kijk
        maar in welke range jouw PC zit. Als we de AP dus laten werken in de 192.168.x.x range,
        dan is het simpel te bepalen op welk IP adres de AP zit. Meestal is het
        een van de eerste IP-adressen zoals 192.168.0.0, 192.168.0.1, 192.168.0.2,
        of 192.168.0.3. Dit is bovendien eenvoudig te testen
        door het IP-adres in houw webbrowser in te vullen, b.v. HTTP://192.168.0.0. Als men dan eenmaal toegang heeft tot de web-interface
        van de AP, komen we bij de twee fout aan die de meeste gebruikers maken.
        Of ze stellen helemaal geen wachtwoord in of ze hanteren het standaard
        wachtwoord. Netstumbler laat zien wie de fabrikant is van de AP,... dus
        ga je naar de website van die fabrikant en zoek je gewoon op wat de standaard
        wachtwoord/usernaam combinatie is. Zo gebruikt NetGear b.v. voor usernaam
        de naam "username" en voor hetw achtwoord "password". We moeten het de hacker dus niet te gemakkelijk maken.  Als eerste stap, veranderen we het
          IP adres van de AP en de IP-range van de DHCP. Dit sluit de
          hacker nog niet uit, maar je maakt het hem al een beetje moeilijker. Als tweede stap moet je de gebruikersnaam en
          het wachtwoord van de AP veranderen. Ook al lijkt dit een
          normale stap; de meeste gebruikers doen dit nooit. Geavanceerde
            beveiligings truuks Output vermindere  Deze optie, het verminderen van de output, kan maar
        op weinig apparaten toegpast worden. Daarnaast beperkt het ook het bereik
        van het netwerl.In druk bewoonde gebieden helpt ook dit niet.
 Toestemming geven aan clients (sterk aanbevolen!) De meeste AP's ondersteunden de optie om alleen toegang
        te geven aan PC's die een bekend MAC adres hebben. Je meldt het MAC adres
        van de WiFi netwerkkaart aan bij de AP instellingen zodat je er bij mag.         Dit is geen helig makende oplossing, maar het maakt
        het leven van een hacker weer een beetje moeilijker. Men kan namelijk
        van een netwerkkaart het MAC-adres veranderen, maar ja... het kost wel
        moeite. Beperk "openingstijden" Ook niet dom, is het beperken van de tijden dat het
        WiFi netwerk beschikbaar is. Als je altijd vanaf 17:00 begint te netwerken,
        waarom zou het WiFi etwerk dan de rest van de dag aanstaan? De meeste
        AP's ondersteunen dit soort instellingen. Pas het  SSID aan Ook weer zo'n standaard instelling-probleem. Standaard
        hebben de AP's een instelling staan voor de SSID (netwerk naam). Verander
        deze naam (op alle aangesloten WiFi apparaten). Ook dit sluit inbreken
        niet uit, maar met al de eerder genoemde maatregelen wordt het wel pittig. Fabrikanten Er zijn veel  Wireless
        LAN frabrikanten, hieronder een kort overzicht: 
        3Com (te
          duur)D-Link (mijn
          persoonlijk favoriet)LinkSys (erg
          mooie designs voor wat betreft de kasten)Lucent
            Orinoco (zou erg goed moeten zijn - tegenwoordig eigendom van Agere
            Systems)SMC (erg
          goedkoop en goed werkende apparatuur - jammer dat de kasten niet zo
          mooi zijn)US
            RoboticsVigor (hoge
          kwaliteit)   |